RİSK BİLDİRİMİ NEDİR?
İşbu yazımızda farklı tür sözleşmeler özelinde düzenlenmiş olan özel mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirme yapılmamış olup genel hükümler çerçevesinde hukuki görüş paylaşılmıştır.
Risk bildirimi temelini “Culpa In Contrahendo” sorumluluğundan alan yani “sözleşme öncesi görüşmelerde kusurlu davranıştan kaynaklı sorumluluk” dediğimiz Türk Medeni Kanunu kaynaklı bir yükümlülüktür.
İşbu yükümlülük tüm sözleşmesel ilişkilerde sözleşme kurulmadan önce taraflara yüklenen dürüstlük kuralının bir uzantısı olarak ortaya çıkmaktadır.
Risk bildirimi bazense sözleşme kurulduktan sonra özellikle çerçeve sözleşmeler kurulduktan sonra her bir ifa/işlem öncesi yeniden bir bildirim gerektiren sözleşme sonrası dürüst davranma yükümlülüğünü de kapsayabilir.
Bu çerçevede risk bildirimi günümüzde riskli işlemlerin çoklukla bulunduğu bankacılık, yatırım, kripto para, forex, kaldıraçlı işlemler ve benzeri aslında risk içeren tüm sözleşmelerde ve işlemlerde güçlü, bilgili olan tarafça zayıf ve daha az bilgili olan tarafa yapılması gereken bir bildirimi ifade etmektedir.
RİSK BİLDİRİMİ NASIL OLMALI?
Öncelikle risk bildiriminin en temel kuralı dürüstlük kuralıdır. Dürüstlük kuralı temellerinden uzak şekilde yapılmış bir risk bildirimi yok hükmündedir. Bu kapsamda risk bildiriminin aşağıda sayılan unsurları taşıması gerektiği kanaatindeyiz;
- Ortalama bir insan tarafından kolayca anlaşılabilmelidir.
- Sade bir dil kullanılmalıdır.
- Okunmayı imkansız kılacak ölçüde uzun olmamalıdır.
- Bulunduğu panelde diğer görsellere oranla punto büyüklüğü hile teşkil edecek derecede küçük olmamalıdır.
- Tüm sonuçları ile okuyana riski bildirebilme kabiliyetinde olmalıdır.
Şeklinde özetlenebilir. Bu şartları aşağıda daha detaylıca inceleyeceğiz.
RİSK BİLDİRİMİNDE DİL TERCİHİ
Risk bildiriminde kullanılacak dil okuyucunun, kullanıcının anadili olmalıdır. Bu kapsamda hizmet verilen ülke veya hizmet verilen kişilerin vatandaşlıkları esas alınarak risk bildirimi oluşturulması gerekmektedir.
RİSK BİLDİRİMİNİN PUNTO BÜYÜKLÜĞÜ NE OLMALI?
Risk bildirimlerinde punto büyüklükleri önem arz etmektedir zira günümüzde hile teşkil edecek derecede küçük punto kullanılarak kullanıcıların okuyamayacağı küçüklüklerde risk bildirimleri ile karşılaşmaktayız. Bu durum dürüstlük kuralı ile bağdaşmayacağından risk bildiriminin yapılmadığı şeklinde bir kabule neden olabilir.
RİSK BİLDİRİMİ NERELERDE OLABİLİR?
Risk bildirimleri sözleşme öncesi bilgi formlarında, ön bilgilendirme formlarında, sözleşmelerde olabilir. Bu halde punto büyüklükleri diğer maddelerle aynı ve okunabilir büyüklükte bulunmalıdır. Çerçeve sözleşmelerde çerçeve sözleşme içerisinde bulunmalı ancak yüksek risk içeren işlemler öncesi tekrar bu bildirimin yapılması da hizmet sağlayan açısından güvence teşkil edecektir.
Risk bildirimleri bazen de internet üzerinden hizmet veren kuruluşların platformlarında yer almaktadır. Kripto para borsalarında çoğunlukla görmeye başladığımız risk bildirimi uyarıları, hem kullanıcı sözleşmesinde yer almalı hem de her bir riskli işlem öncesi okunabilir bir alanda kullanıcının dikkatine sunulmalıdır. İşlem öncesi uyarı kutucuğu olarakta kullanıcıya bildirilmesi mümkündür.
RİSK BİLDİRİMİ HANGİ UNSURLARI İÇERMELİ
Risk bildirimi açıkça yapılacak işlemin sonucunda uğranılabilecek kayıpların neler olduğunu, ortalama kaybın neler olabileceğini, ne suretle bu kaybın yaşanabileceği, geri alınıp alınamayacağı, kaybın geçici veya sürekli olduğunu içermelidir.
RİSK BİLDİRİMİNE ONAY ALINMASI ŞART MIDIR?
Özel hükümlere yönelik şartlar hariç olmak üzere genel risk bildiriminde bildirimin kullanıcıya ulaştığına yönelik ispat sağlandığı takdirde açık onay gerekliliği konusu tartışmalıdır. Pek tabi açık onay alınması uyuşmazlıklar açısından faydalıdır.
KULLANICININ RİSK BİLDİRİMİNİ ANLAYABİLECEK NİTELİKTE OLUP OLMADIĞI TESPİT EDİLMELİ MİDİR?
Böyle bir yükümlülükten söz edilemeyecektir ancak kullanıcının ibraz ettiği belgelerden herhangi bir şekilde bu durum anlaşılabilir nitelikte ise bu halde buna ilişkin ispat yükü zannımızca yer değiştirir.
Uygulamada kullanıcıların çok riskli işlemler öncesi bir takım testlere tabi tutuldukları görülmekte olup özen yükümlülüğü gereği bu testlerin yapılması uyuşmazlık söz konusu olduğunda faydalı olacak niteliktedir.
Av. Mehmet Serhat TERCAN
10.01.2023
Web sitemizde yer alan bu ve benzeri bilgiler öneri, tavsiye veya hukuki mütalaa değildir. Yazarımız veya büromuz bu sitede yer alan çözümlere, bilgilere, metinlere veya yayınlara dayanılmasından, kullanılmasından hareketle zarara uğranmasından dolayı sorumluluk kabul etmez.
Sözleşmelerde risk bildirimi, risk bildirimi zorunluluğu, riskleri bildirme nasıl yapılır?, risk bildirmek zorunlu mu?, risk bildirimi nasıl yapılır?, risk bildirimi nedir?
