MİRASTAN YOKSUNLUK
I. Giriş
Mirastan yoksunluk normalde mirasçılık sıfatını kazanabilecek bir kimsenin kanunda açıkça düzenlenmiş hallerden birinin mevcudiyeti durumunda belli bir kimseye karşı mirasçılık sıfatını kazanamamasıdır. Öyle ki bir kimsede mirastan yoksunluğu gerektirecek hallerden biri mevcut ise mirasından yoksun kaldığı kimsenin terekesine ilişkin herhangi bir talep hakkı ileri süremez. Türk hukuk sistemi mirasçılık sıfatının kazanılmasında zümre sistemini (kan bağını) ve evlilik bağını esas almıştır.
Mirasçılık sıfatının kazanılması görüldüğü üzere mirasbırakan ile mirasçı arasında çok kuvvetli bir bağa dayanır. Taraflar arasında bu kuvvetli bağ nedeniyledir ki yasal mirasçılar yasa gereği mirasçılık sıfatına haiz olurlar. Gerek yasa uyarınca gerekse de mirasbırakanın iradesi uyarınca mirasçılık sıfatına hak kazanabilecek kimsenin bazı hallerin mevcudiyeti halinde miras üzerinde hak sahibi olmaları dolayısıyla mirasçılık sıfatını kazanmaları söz konusu olmaz. Bu hallerde mirasbırakan ile mirasçı arasındaki kuvvetli bağın zedelendiği hatta bu bağın tamamen koptuğu düşünülür.
Mirasçılıktan çıkarma ve mirastan yoksunluk hali birbirleriyle benzer kurumlar olmasına rağmen mirasçılıktan çıkarmada iradi bir tercih söz konusu iken mirastan yoksunluk halinde kendiliğinden mirasçılık sıfatının kaybedilmesi söz konusudur.
Mirastan yoksunluk halleri kanunda sınırlı sayıda düzenlenmiştir dolayısıyladır ki kanunda yazılı yoksunluk sebeplerinin genişletilmesi mümkün değildir. Bir diğer yandan mirastan yoksunluğu gerektiren fiillerin kasten ve hukuka aykırı olarak işlenmesi zorunludur, her iki unsurun aynı anda bulunması gerekmekte olup eğer bu unsurlardan biri dahi eksikse mirastan yoksunluk hali meydana gelmez. Ayrıca mirastan yoksun olan kişinin ayırt etme gücüne de sahip olması zorunludur aksi taktirde kasten işlenen bir fiilden bahsedilmesi mümkün olamayacak dolayısıyla mirastan yoksunluğu gerektirecek iki unsurdan biri oluşmamış olacaktır.
II. Mirastan Yoksunluk Sebepleri
Mirastan yoksunluk sebepleri 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 578. maddesi ile düzenleme altına alınmıştır. Buna göre;
Aşağıdaki kimseler, mirasçı olamayacakları gibi; ölüme bağlı tasarrufla herhangi bir hak da edinemezler:
1. Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenler,
2. Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirenler,
3. Mirasbırakanın ölüme bağlı bir tasarruf yapmasını veya böyle bir tasarruftan dönmesini aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla sağlayanlar ve engelleyenler,
4. Mirasbırakanın artık yeniden yapamayacağı bir durumda ve zamanda ölüme bağlı bir tasarrufu kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldıranlar veya bozanlar. Mirastan yoksunluk, mirasbırakanın affıyla ortadan kalkar.
Şeklinde mirastan yoksunluğa sebebiyet verecek haller düzenleme altına alınmıştır. Az evvel ifade ettiğimiz gibi mirasçılıktan yoksunluk hallerine yeni bir hal eklemek mümkün değildir zira kanun koyucu bu halleri saymak suretiyle sınırlamıştır.
III. Yoksunluğun Sonuçları: Mirasçılık Sıfatının Kaybedilmesi ve Ölüme Bağlı Tasarrufların Hükümden Düşmesi
Mirastan yoksunluğa sebebiyet verecek yasada yazılı fiillerden birini gerçekleştiren kimse herhangi bir işlem gerekmeksizin kendiliğinden mirasçılık sıfatını kaybeder ve eğer varsa bu kişi lehine yapılmış ölüme bağlı tasarruflarda kendiliğinden hükümsüz hale gelir. Adeta mirastan yoksun kişi mirasbırakandan önce ölmüş gibi kabul edilir ve dolayısıyla mirasçılık sıfatını kazanamaz. Eğer iradi mirasçılık söz konusu ise bu durumda ölüme bağlı tasarruf (vasiyetname veya miras sözleşmesi) kendiliğinden geçersiz hale geleceğinden mirasbırakanın yeni bir ölüme bağlı tasarruf yapmasına veyahut daha önce yaptığı ölüme bağlı tasarruftan dönmesine gerek yoktur.
IV. Mirastan Yoksunluğun İspatı
Mirastan yoksunluğun dolayısıyla mirasçılık sıfatının kaybedildiğinin veyahut ölüme bağlı tasarrufun hükümsüz hale geldiği iddia eden kimse iddiasını ispatlamakla yükümlüdür. Mirastan yoksunluğu gerektiren haller hukuki olaylar olup bu olayların her türlü delille ispatı mümkündür. Mirastan yoksunluğun ileri sürülmesi herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süreye tabi olmayıp ilgililer her zaman mirastan yoksunluğu ileri sürme hakkına sahiptir.
V. Mirastan Yoksunluk Durumunda Mirasçılık Belgesinin Düzenlenmesi
Mirastan yoksunluk durumunda mirasçılık belgesinin düzenlenip düzenlenemeyeceği konusu önem arz eder. Her ne kadar mirasçılık belgesinin düzenlenmesi talebi mirasçılık sıfatına bağlı bir hak ise de mirasçılık belgesinin düzenlenmesi çekişmesiz yargı işlerindedir. Bununla beraber mirastan yoksun kimse noterden de mirasçılık belgesinin düzenlenmesini talep edebilir. Öyle ki mirastan yoksun bir kimsenin sanki mirasçıymış gibi lehine mirasçılık belgesi-veraset ilamı alması mümkündür. Böyle bir halde ilgili kişiler her zaman mirasçılık belgesinin iptali için dava açabileceği gibi yeni bir mirasçılık belgesi-veraset ilamının verilmesini de talep edilebilir.
Mirastan yoksunluk, mirastan yoksun kalmak, miras kaybı avukat, miras avukatı kadıköy, istanbul miras avukatı, bağdat caddesi miras
